Στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Βιολογίας παίρνουν μέρος οι μαθητές Α΄, Β΄ και Γ΄ Λυκείου. Στόχος του διαγωνισμού είναι να αναδείξει τους ταλαντούχους μαθητές στο μάθημα της Βιολογίας προσφέροντάς τους το πεδίο στο οποίο θα μπορέσουν να προβάλλουν το ταλέντο τους, τις ικανότητες και τις δεξιότητές τους. Τα θέματα του διαγωνισμού θα πρέπει να προσφέρουν τη δυνατότητα σε κάποιους μαθητές να αναδείξουν το ταλέντο και την ευφυΐα τους αλλά θα πρέπει να δίνουν και στο μέσο μαθητή τη δυνατότητα να επιβεβαιώσει τις ικανότητές του κάτι που θα αποτελέσει ισχυρό κίνητρο για τη συμμετοχή του.
Για τον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Βιολογίας υιοθετούνται δύο τύποι θεμάτων, τα θέματα κλειστού τύπου σε ποσοστό 80-90 % και τα θέματα ανοικτού τύπου σε ποσοστό 10-20 %. Τα θέματα κλειστού τύπου περιλαμβάνουν ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, αντιστοίχισης, συνδυασμού, σωστού-λάθους. Σ΄ αυτά τα θέματα ο μαθητής καλείται να διαμορφώσει την απάντηση χρησιμοποιώντας δεδομένα που προέρχονται από ένα πίνακα εναλλακτικών απαντήσεων, ένα διάγραμμα, μία εικόνα, ένα εννοιολογικό χάρτη κλπ. Τα θέματα ανοικτού τύπου περιλαμβάνουν ερωτήσεις ανάπτυξης ή σύντομης απάντησης στις οποίες ο μαθητής καλείται να συνθέσει και να διατυπώσει την απάντηση σε ένα ερώτημα χρησιμοποιώντας τις πηγές της βιβλιογραφίας του.
Τα θέματα κλειστού τύπου δίνουν τη δυνατότητα αντικειμενικής αξιολόγησης χωρίς να αφαιρούν από το μαθητή τη δυνατότητα να εκφράσει την ικανότητά του για τη σύνθετη και κριτική σκέψη ή τη γραμμική ανάκληση των γνώσεών του. Τα θέματα ανοικτού τύπου δίνουν στο μαθητή τη δυνατότητα να διαχειριστεί τη γνώση του με το δικό του τρόπο και να διατυπώσει τα συμπεράσματά του για την απάντηση του ερωτήματος.
Οι ερωτήσεις για κάθε τύπο θεμάτων θα πρέπει να ελέγχουν την ικανότητα του μαθητή:
- να ανακαλεί γραμμικά τη γνώση που έχει αποκτήσει
- να επεξεργάζεται κριτικά και σύνθετα τη γνώση που έχει αποκτήσει
- να προσδιορίζει τους παράγοντες που επηρεάζουν μια βιολογική διεργασία
- να αντλεί στοιχεία από εικόνες, διαγράμματα, πίνακες, εννοιολογικούς χάρτες και να τα επεξεργάζεται προκειμένου να ερμηνεύσει ή να προβλέψει την πορεία μιας βιολογικής διεργασίας ή ενός φαινομένου